رتبه تهران در آلودگی هوا چند است؟
جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران، در جلسه روز ۲۰ آذر شورای شهر تهران اعلام کرد که از بین ۱۱۳ کشور جهان، ایران رتبه ۲۴ آلودگی هوا را دارد و در بین ۱۰۷ پایتخت دنیا نیز تهران رتبه ۲۱ آلایندگی را دارد. سالانه بیش از ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر به علت آلودگی هوا در دنیا دچار مرگ زودرس می‌شوند؛ ۴.۵ میلیون نفر به دلیل ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، جان خود را از دست می‌دهند.
وی تاکید کرد نکته قابل توجه این است که آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در دنیا است، اما در کشورهای در حال توسعه سومین عامل محسوب میشود و این در حالیست که آلودگی هوا آثار ظاهری ندارد اما در کودکان، سالمندان، مادران باردار و … تاثیر زیادی می‌گذارد. آلاینده‌هایی همچون ازن، ذرات معلق، نیتروژن، دی اکسید کربن و … از گازهای تهدیدکننده سلامت هستند که در گرفتگی عروق، سرطان‌ها، عفونت‌های ریوی و مرگ و میر نوزادان اثر می‌گذارند. بررسی‌ها نشان داده که صنایع و سوخت خودروها از عوامل اصلی تولید آلاینده‌های کمتر از ۲.۵ میکرون هستند و کربن سیاه نیز برای سلامت بسیار مضر است. به لحاظ روانی، آلودگی هوا موجب خشونت، اضطراب و افسردگی افراد میشود.
بر اساس گفته‌های وی، بیش از ۲۶ هزار نفر در سال به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودرس شده و هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا را نیز حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. هزینه‌های مربوط به درمان و مرگ و میر شهروندان در تهران را نیز بیش از سه میلیارد دلار در سال تخمین زده‌اند. بهبود وضعیت گازوئیل در کشور موجب شده که اکسید گازوئیل در سال‌های اخیر کاهش پیدا کند. سایر آلاینده‌ها روند افزایشی داشته و طبق مقایسه آمار روزشمار آلودگی هوا، حدود ۱۷ درصد از آلایندگی‌ها ناشی از منابع ثابت و مابقی به منابع متحرک یعنی موتورسیکلت و خودروها مربوط است و ۶۰ درصد از آلاینده‌ها در مورد ذرات معلق ناشی از منابع متحرک است. در این مواقع تردد خودروهای سنگین در روز ممنوع است اما در شب حرکت می‌کنند و به همین دلیل آلایندگی‌های این‌چنینی در ساعات شب تولید میشود و نبود امکان کنترل تردد کامیون‌ها در شب یکی از مشکلات در تولید آلاینده‌ها محسوب میشود.
آقای تشکری‌هاشمی گفت متاسفانه احکام برنامه‌های دوم تا ششم روی زمین مانده و یکی از اتفاقات ناگوار در کشور افزایش استانداردها است در حالی که باید به مسائل دیگر توجه شود. خودروهای فرسوده که استاندارد لازم را ندارند همچنان در شهر تردد می‌کنند. خودروهای فرسوده ۲۵ برابر خودروهای یورو۲ آلودگی تولید می‌کنند و خودروهای فرسوده ده‌ها برابر از استاندارد مورد نظر در شهرها آلایندگی تولید می‌کنند. اگر تمام خودروها و موتورسیکلت‌ها برقی شوند، باز هم مشکل حل نخواهد شد؛ چرا که یکی از دلایل تولید کربن سیاه، فرسایش لاستیک روی آسفالت است. یکی از راه‌های زودبازده نصب فیلتر جاذب دوده در اتوبوس‌های دیزلی و کامیون‌های شهری و جایگزینی موتورهای کاربراتوری، تعویض کاتالیست تاکسی‌ها و مدیریت تقاضای سفر از طریق خدمات دولت الکترونیک و مناسب‌سازی سوخت است. همچنین نوسازی ناوگان اتوبوسرانی، توسعه مترو و جلوگیری از مازوت‌سوزی نیز از دیگر راهکارهای مکمل محسوب میشود.
حبیب کاشانی، عضو شورای شهر تهران، در ادامه افزود که این گزارش می‌تواند به عنوان یک سند توسط قوه قضائیه پیگیری شود. چرا در این ۴۳ سال حتی یک مسئول به دلیل انجام نشدن تعهدات برنامه‌ای کاهش آلودگی هوا از سمت خود کنار نرفته است.
تاثیر خودروها و بنزین بر آلودگی هوا
هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی‌شریف، درباره آلودگی کلانشهر‌های ایران توضیحاتی را ارائه داد. به گفته وی، عامل اصلی آلایندگی هوا، شبکه حمل و نقل است. حدود 8 تا 12 میلیون موتورسیکلت در کشور وجود دارد که تماما سوخت بنزین مصرف می‌کنند و برق در شبکه حمل و نقلی ایران هیچ سهمی ندارد. عامل نسبتا مهم دیگر، نیروگاه‌ها هستند. طبق آخرین آمار سهم آلایندگی نیروگاه‌ها حدود 20 درصد و حدود 60 درصد مربوط به شبکه حمل و نقل است. 33 درصد کل گاز کشور صرف تامین نیاز نیروگاهی میشود. آلایندگی گاز از سایر سوخت‌ها مانند مازوت و گازوئیل که در فصل زمستان جایگزین گاز می‌شوند، کمتر است. اما مشکل این است که با آغاز فصل سرما، امکان تامین گاز برای نیروگاه‌ها وجود ندارد. طبق اعلام وزارت نیرو، برای نیروگاه‌های حاشیه کلان‌شهرها از حامل‌های انرژی جایگزین گاز استفاده میشود، اما وقتی در دیگر نقاط آلایندگی ایجاد میشود، غلظت آلایندگی در کل کشور بالا می‌رود.
وی افزود که تاکنون دو اشتباه وجود داشته است؛ ناترازی در تولید و مصرف گاز و وابستگی ۹۰ درصدی شبکه برق به گاز. باید به سرعت به سمت انرژی‌های تجدید‌پذیر می‌رفتیم تا وقتی گاز نیست، بتوان برق را از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تامین کرد.
مزیت خودروهای برقی
آقای اورعی همچنین توضیح داد اولین و موثرترین راه، حرکت به سمت خودرو برقی است. یک خودرو به طور معمول برای 100 کیلومتر پیمایش 4 لیتر بنزین مصرف می‌کند. در حالی که این میزان در کشور در شرایط عادی 8 لیتر و در زمان ترافیک 10 لیتر است. این بدان معناست که 2 تا 2.5 برابر نسبت به دیگر کشورها برای پیمایش مسافت ثابت بنزین مصرف می‌کنیم و این به لجام گسیختگی صنعت خودرو برمی‌گردد. به حدی این صنعت مورد حمایت سیاسی و غیرهوشمند قرار گرفته که دلیلی نمی‌بیند کیفیت را بالا ببرد. در حالی که خودروسازان دنیا مجبورند کیفیت را ارتقا دهند. زیرا ملزم به این هستند که در بازار رقابت کنند و این باعث میشود هم به سمت برقی کردن و هم کیفیت بالا به لحاظ فناوری بروند.
وی معتقد است راه حل شرایط امروز آلایندگی هوا نیاز به عزم دارد. همچنین هزینه سیاسی نیز خواهد داشت. باید شبکه حمل و نقل شهری گسترش پیدا کند و کیفیت خودرو بهتر شود. اکنون شرایطی نزدیک است که واردات بنزین آغاز شود. زیرا رشد مصرف بیش‌تر از تولید است و نا ترازی خواهیم داشت. وقتی نگرانی در تامین پیش می‌آید، کیفیت را کم می‌کنند که تولید بالا برود و این همان چالشی است که آلودگی هوا را منجر شده است.
11.3 میلیارد دلار خسارت آلودگی هوا در سال 1400
داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست، درباره تداوم آلودگی هوا و خسارت‌هایش توضیح داد که وزارت بهداشت براساس قانون هوای پاک مکلف است تا هر سال خسارت بهداشتی ناشی از آلودگی هوا را برآورد کند. این وزارتخانه در سال 1400 مطالعه‌ای را در 27 شهر اصلی دارای آلودگی هوا در کشور با جمعیت در مجموع حدود 35 میلیون نفر انجام داد. در این مطالعه، مرگ و میر سالانه منتسب به آلودگی هوا از منظر ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون بررسی شده است.
وی افزود طبق این مطالعه، تعداد مرگ و میر ثبت شده منتسب به آلودگی هوا در این 27 شهر در سال گذشته، بیش از بیست هزار نفر بوده که از نظر وزارت بهداشت، خسارت معادل این آمار مرگ و میر بر کشور، 11.3 میلیارد دلار برآورد میشود. البته در این مطالعه صرفا مرگ‌های مربوط به ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون بررسی شده و اگر آلاینده‌های گازی و ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرون (گرد و غبار) نیز در نظر گرفته شود، قطعا میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بیش‌تر از رقم اعلام شده توسط وزارت بهداشت خواهد بود.
آقای گل‌علیزاده گفت که در سال ۱۴۰۰ حداقل 6 هزار نفر در تهران بر اثر مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. صرف نظر از خسارت‌های بهداشتی و جانی مربوط به آلودگی هوا، اگر سایر خسارت‌های مربوط به این پدیده، نظیر آسیب‌های صنعت گردشگری، خسارات مربوط به زیرساخت‌های شهری و عمرانی، زیان مربوط به اختلال در پروازها، تعطیلی کسب و کارها، ادارات و مراکز آموزشی بر اثر تشدید آلودگی هوا و پدیده ریزگردها، خسارات ناشی از گرد و غبار بر تنوع زیستی و همچنین زیان‌های روحی، روانی و اجتماعی ناشی از تشدید آلودگی هوا را محاسبه کنیم، نتیجه آن است که خسارات ناشی از آلودگی هوا در کشور بسیار بیش‌تر از رقم اعلامی وزارت بهداشت یعنی سالانه 11.3 میلیارد دلار است.
وی همچنین افزود بودجه لازم برای مقابله با آلودگی هوا از میزان خسارات اقتصادی و اجتماعی ناشی از تداوم این پدیده در کشورمان کمتر است و بنابراین حتما سرمایه‌گذاری و تخصیص اعتبارات مورد نیاز برای رفع معضل آلودگی هوا، از نظر مالی کاملا به صرفه خواهد بود. باید توجه داشت که حل معضل آلودگی هوا، فقط به اعتبارات بالا نیاز ندارد، بلکه در موارد زیادی می‌توان با صرف بودجه اندک اما با تغییر برخی رویکردهای مدیریتی و اجرایی، به کاهش میزان انتشار آلاینده در کلان‌شهرها کمک کرد.
جدول راهنمای شاخص آلودگی هوا تهران
سهم وسایل نقلیه در آلودگی هوا
زهره عبادتی، معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان تهران، درباره آلودگی هوا گفت که در شهر تهران 59 درصد وسایل نقلیه و 41 درصد منابع ساکن در انتشار آلودگی هوا نقش دارند. منابع ساکن با توجه به اینکه آلاینده شاخص به‌ویژه در نیمه دوم سال ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است، عمده واحدهای صنعتی، پالایشگاهی مراکزی هستند که در انتشار آلودگی هوا نقش دارند.
طبق گفته‌های وی، در قانون هوای پاک، برای خروجی‌های غیراستاندارد صنایع جرم‌انگاری شده است و محیط زیست نیز با آن‌ها برخورد می‌کند. اگر خروجی واحدها در گشت و پایش‌ها غیراستاندارد باشد، به آن‌ها تذکر داده میشود. در صورت بی‌توجهی به اخطاریه زیست‌محیطی، به مراجع قضایی معرفی می‌شوند. بنابراین فعالیت آن‌ها متوقف میشود و یا به نصب سیستم‌های کنترلی ملزم می‌شوند.
وی همچنین افزود کنترل آلودگی هوا، همکاری همه دستگاه‌های مکلف در قانون هوای پاک را می‌طلبد. یکی از دستگاه‌هایی که نقش بسیار مهمی دارد، زیرمجموعه‌های وزارت کشور شامل شهرداری‌ها، بخشداری‌ها و دهیاری‌ها هستند که باید به تکالیف خود عمل کنند. پسماندسوزی نیز با آغاز فصل سرما در کل استان به‌صورت گسترده رخ می‌دهد که نقش قابل توجهی در افزایش آلودگی هوا دارد. تمامی دستگاه‌ها باید به وظایف قانونی خود عمل و نظارت‌ها را بیش‌تر کنند تا در سال جاری، با چالش‌های آلودگی هوا کم‌تری مواجه شویم.
عوارض ناشی از آلودگی هوا طبق شاخص آلودگی هوا
سامانه آلودگی هوای تهران
برای اطلاع از وضعیت آلودگی هوای تهران، بررسی آلودگی هوا در 24 ساعت اخیر و بررسی میزان شاخص آلودگی هوا در یک هفته اخیر، لینک زیر را مشاهده کنید:
ریه نمونده واسمون خدا رحم کنههههههههههههه