بلبرینگ چیست؟
با گذر زمان همانطور که وجود اصطکاک در برخی موارد فوایدی را دارد ولی در اکثر موارد منجر به ایجاد مشکلاتی از جمله خوردگی، ساییدگی، خراشیدگی و غیره می شود، پس نیاز است برای رفع این مشکلات قطعه ای ساخته شود که از به وجود آمدن این معایب جلوگیری کند. از جمله این قطعات میتوان به بلبرینگ اشاره کرد. بلبرینگ ها قطعات صنعتی بسیار پر کاربرد هستند که با ساختاری فولادی تولید میشوند و برای کاهش اصطکاک گردشی مورد استفاده قرار میگیرند. بلبرینگ جزو پرکاربردترین قطعات صنعتی می باشد که تقریبا در تمام ماشین آلات صنعتی به منظور کنترل و ساپورت بارهای محوری مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه مطلب به کیفیت و کاربرد انواع بلبرینگ‌ها می‌پردازیم.
بلبرینگ یا در واقع بال برینگ (ball bearing)، به معنای توپ‌های حامل است. این قطعه نوعی یاتاق یا چرخ‌دنده چرخشی یا توپی محسوب می‌شود و در هر وسیله‌ای که می‌چرخد به کار می‌رود تا مانع از ایجاد اصطکاک و سایش سطح در حال چرخش روی هم شود. برای مثال، چرخش اجسام سنگین و حرکت آن‌ها مانند چرخ‌های اتومبیل به واسطه بلبرینگ‌ها امکان‌پذیر می‌شود. البته بلبرینگ‌ها در قسمت‌های مختلف خودرو که امکان ایجاد اصطکاک وجود دارد، به کار می‌روند. به این ترتیب
- بلبرینگ دینام
- بلبرینگ پلوس
- بلبرینگ گیربکس
- بلبرینگ فرمان
- بلبرینگ دنده هرزگرد
- بلبرینگ چرخ
- بلبرینگ اکسل
” برای دیدن انواع لوازم یدکی اورجینال و باکیفیت خودروهای سایپا و ایران خودرو کلیک کنید. “
کاربرد بلبرینگ ماشین
به طور کلی وظایف بلبرینگ خودرو در تمام این بخش‌ها به سه مورد اصلی تقسیم می‌شود:
۱. کمک به انتقال قدرت بین قطعات
به این ترتیب که بلبرینگ شرایط چرخش برخی قطعات را روی هم فراهم آورده و در عین ممانعت از ایجاد اصطکاک در انتقال نیرو بین این قطعات موثر است
۲. جلوگیری از ایجاد اصطکاک
بلبرینگ علاوه بر اینکه با این کار، از استهلاک قطعات جلوگیری می‌کند مانع از هدررفت انرژی تحت تاثیر گرمای و اصطکاک ایجاد شده می‌شود.
۳. پیشگیری از سایش قطعات و سطوح
به کمک بلبرینگ از تماس‌های تحلیلی و ایجاد خوردگی بین سطوح پیشگیری می‌شود. بنابراین قطعات دچار آسیب‌های ناشی از ساییدگی نمی‌شوند.
اجزای تشکیل دهنده بلبرینگ
با وجود اینکه بلبرینگ‌ها خود قطعات کوچکی هستند اما از اجزای متعددی تشکیل میشوند که به ظرافت کنار هم چیده شده و نقشی مهم و بزرگ را در خودرو و دیگر ماشین‌آلات صنعتی ایفا می‌کنند. این اجزا در چهار بخش اصلی خلاصه میشوند که عبارتند از:
کنس یا رینگ (Ring)
هر بلبرینگ دو رینگ داخلی و خارجی دارد که اجزای دیگر این قطعه را از دو سمت در بر می‌گیرد. رینگ‌ها معمولا از آلیاژهای مقاوم فولاد ساخته میشوند.
ساچمه یا رول (Rolling Elements)
اجزای غلطکی بلبرینگ هستند که در واقع با چرخش خود حرکت بلبرینگ را ممکن می‌سازند. ساچمه‌ها نیز عموما از جنس فولاد هستند.
قفسه یا کیج (Cage)
بخشی که ساچمه‌ها را دربر گرفته و از تماس آن‌ها با یکدیگر جلو گیری می‌کند. ضمن اینکه مانع از حرکت افقی و جانبی رول‌ها می‌شود. قفسه‌ها را از جنس فیبر، فولاد یا برنج می‌سازند.
کاسه نمد
بین رینگ‌ها و کیج قرار می‌گیرد. ممکن است در هر دو سمت کیج و بین رینگ داخلی و خارجی باشد و یا تنها بین رینگ داخلی و کیج استفاده شود. وظیفه کاسه نمد بلبرینگ ممانعت از خروج روغن هیدرولیک درون کیج‌ها و بین رول‌ها، به بیرون است. این قطعه نوعی عایق در برابر نفوذ آب به درون بلبرینگ نیز محسوب می‌شود.
رولبرینگ یا بلبرینگ
ساچمه‌ها اجزای اصلی تشکیل دهنده بلبرینگ‌ها هستند که بلبرینگ را تبدیل به نوعی یاتاقان غلتکی می‌کنند. درواقع نوع ساچمه بلبرینگ تعیین کننده نوع بلبرینگ نیز است و بلبرینگ‌ها با انواع مختلف ساچمه تولید میشوند. به این ترتیب که در برخی مواقع ساچمه‌ها به صورت استوانه طراحی میشوند. در این مواقع به بلبرینگ رولبرینگ گفته می‌شود. بنابراین بهتر است بگوییم اجزای چرخشی بلبرینگ‌ها در اشکال مختلفی تولید میشوند. این اشکال عبارتند از:
- گرد
- استوانه
- بشکه‌ای
- مخروطی
- سوزنی
- کف گرد مخروطی
این اشکال مختلف در پارامترهای سنجشی لببرینگ‌ها مانند سرعت چرخش، میزان تحمل بار، جهت تحمل بار و اندازه آن‌ها موثر هستند و با توجه به کارایی و نقش بلبرینگ در بخش‌های مختلف از یکی این انواع استفاده می‌شود. همچنین ممکن است در برخی از بلبرینگ‌ها از دو ردیف ساچمه برای تحمل بار بیشتر استفاده شود. گاهی نیز برای بلبرینگ‌ها از نوعی درپوش مخصوص استفاده می‌شود.
کارکرد بلبرینگ
بلبرینگ‌ها توان تحمل هر دو نوع بارهای شعاعی و محوری را دارند. این بار از لایه خارجی به رول‌ها منتقل شده و سپس به سمت لایه داخلی می‌رود. به این ترتیب که فشار حاصل از اصطکاک به رینگ بیرونی وارد می‌شود. این نیرو که به ساچمه‌ها منتقل می‌شود در اثر چرخش آن‌ها کاهش یافته و به صورت کنترل شده به رینگ داخلی ارسال می‌گردد. در واقع حرکت نرم ساچمه‌ها درون قفسه‌ها که به کمک روغن هیدرولیک درون بلبرینگ نرم‌تر و راحت‌تر نیز می‌شود، موجب حرکت راحت‌تر رینگ‌ها شده و چرخش قطعات چرخشی متصل به بلبرینگ‌ها را نیز ساده‌تر می‌کند. در این قسمت سرعت و توان تحمل بار بلبرینگ تغییر می‌کند. در بلبرینگ‌هایی که در آن‌ها از ساچمه غلتکی استفاده می‌شود به دلیل کوچک بودن سطح تماس و مقطع رول‌ها با رینگ‌ها، سرعت حرکت بالاتر رفته اما توان تحمل بار کاهش می‌یابد. اما در بلبرینگ‌هایی که در آن‌ها از رول‌های استوانه یا بالشتی استفاده می‌شود سرعت کاهش یافته و استقامت بلبرینگ بالا می‌رود. رول‌های مخروطی نیز سرعت حرکت را در یک سمت بیشتر کرده و توان تحمل بار را در سمت دیگر بلبرینگ افزایش می‌دهند. از آن‌ها در مواردی که نیاز به سرعت و مقاومت تفاوت در دو سمت قطعات چرخی است استفاده می‌شود.
انواع بلبرینگ در خودرو
بلبرینگ‌ها انواع مختلفی دارند. در اصلی‌ترین دسته بندی آن‌ها را به دو نوع بلبرینگ و رولبرینگ تقسیم می‌کنند که در واقع هر دو در دسته بیرینگ‌ها یا یاتاقان‌های چرخشی قرار میگیرند. اما دسته بندی‌های دیگری نیز برای بلبرینگ‌ها ارائه می‌شود. یکی براساس نوع رینگ‌ها و راستای اعمال بار آن‌ها است که عبارتند از:
۱. بلبرینگ‌های شعاعی
۲. بلبرینگ‌های محوری
دسته بندی دیگر زاویه حرکتی بلبرینگ‌ها است که براساس محور مرکزی یا شفت آن‌ها صورت می‌گیرد. این دسته بندی نیز شامل این موارد می‌شود:
۱. بلرینگ‌های تماس زاویه‌ای
۲. بلبرینگ‌های تماس عمودی
استفاده از انواع این بلبرینگ‌ها در سیستم‌های مختلف فنی خودرو دیده می‌شود و انتخاب آن‌ها با توجه به کارایی مشخصشان در هر سیستم صورت می‌گیرد.
بلبرینگ‌ها تماس زاویه‌ای
ساختار کلی این نوع بلبرینگ شبیه به بلبرینگ‌های شیاری است اما با این تفاوت که رینگ داخلی و رینگ‌خارجی آن‌ها حرکتی با زاویه نسبت به هم دارند و به صورت نسبی با هم جابجا میشوند. این خصوصیت باعث می‌شود که بلبرینگ توان تحمل بار مرکب شعاعی و محوری را همزمان داشته باشد. از بلبرینگ تماس زاویه‌ای در گیربکس خودروها استفاده می‌شود. توان تحمل بار محوری این نوع بلبرینگ با افزایش زاویه تماس رینگ داخلی بالا رفته و با کاهش این زاویه تحمل بار شعاعی آن افزایش می‌یابد. در این نوع بلبرینگ نیز ممکن است از دو ردیف ساچمه استفاده شود.
بلبرینگ‌های ساچمه مخروطی
استفاده از این نوع بیرینگ که در واقع نوعی رولبرینگ محسوب می‌شود در چرخ خودروها رایج است. البته در خودروهای سرعتی به دلیل سرعت پایین رولبرینگ‌ها معمولا توسط بلبرینگ‌های شیار عمیق دو ردیفه جایگزین میشوند. اما به دلیل توان پایین‌تر آن‌ها در تحمل فشارها و بارهای مرکب، در خودروهای سنگین از این نوع رولبرینگ استفاده می‌شود. همچنین در کامیون‌ها و خودروهای باری به دلیل بار محوری زیادی که روی چرخ‌ها وارد می‌آید، از رولبرینگ‌های غلتکی زاویه‌دار استفاده می‌شود.
انواع بار وارده به بلبرینگ‌ها
گفتیم که از وظایف بلبرینگ‌ها تحمل بار وارد از قطعات در حرکت است. این بار می‌تواند به چند حالت بر بلبرینگ فشار وارد کند.
- شعاعی
- محوری
- لحظه‌ای
بلرینگ‌های خودرو انواع بار را متحمل میشوند و به همین دلیل به آن‌ها بلبرینگ‌های حامل بار مرکب می‌گویند. بار شعاعی بر شعاع رینگ‌ها بلبرینگ فشار و نیرو وارد می‌کند. بار محوری نیز بر مرکز یا شفت بلبرینگ نیرو وارد می‌کند. اما بار لحظه‌ای بر بدنه بلبرینگ و به صورت آنی و گذرا وارد می‌شود.
نکاتی که بهتر است به آن ها دقت بیشتری کنیم تا از بروز ناگهانی خرابی بلبرینگ خودرو تا حد امکان جلوگیری کنیم:
- سعی کنید بر روی دست اندازها سرعت خود را کم کنید. عبور با سرعت بالا از روی دست اندازها موجب خرد شدن بلبرینگ می‌شود.
- در انتخاب جنس بلبرینگ دقت کافی نمایید. دارا نبودن کیفیت مناسب، می تواند یکی از علل خرابی زودتر از موعد بلبرینگ خودرویتان باشد.
- توصیه می‌شود هر 5000 کیلومتر چرخ ها را جک بزنید و بچرخانید. اگر چرخ صدا بدهد و یا لق بزند بلبرینگ خراب شده و یا به اصطلاح بلبرینگ خرد کرده است.
خرید و قیمت بلبرینگ
جهت خرید بلبرینگ استاندارد و باکیفیت، باید به برندهای معتبر قطعات یدکی مراجعه کرد.
بلبرینگ پراید و دیگر قطعات یدکی سایپا، ایران خودرو و دیگر خودروسازان را می توانید با اصالت، گارانتی و خدمات پس از فروش از نمایندگی های لوازم یدکی اچ ای سی پارت در سراسر کشور تهیه نمایید.
جهت اطلاع از قیمت بلبرينگ و دیگر قطعات یدکی اچ آی سی، با نمایندگان ما در سراسر کشور در ارتباط باشید.