تاریخ دقیق ورود نخستین خودرو به ایران زیاد مشخص نیست اما به نقل از جعفر شهری (نویسنده و پژوهنده تاریخ تهران) اولین بار در آذرماه سال ۱۲۷۹ خورشیدی طی سفر مظفرالدین شاه به اروپا بود که دو اتومبیل با دو شوفر فرانسوی راهی ایران شد. این نخستین جفت اتومبیل از نوع رنو بودند و از فرانسه خریداری شده بودند.
به گزارش علیرضا احمدی؛ کارشناس ارشد ایرانشناسی؛ این اتومبیلها را در پاریس بهوسیله راهآهن و کشتی و از طریق روسیه و دریای خزر به ایران فرستادند. مردم به این اتومبیل مظفرالدین شاه «کالسکه آتشی» میگفتند. این اتومبیلها سرعتشان از ۴۰ کیلومتر بر ساعت تجاوز نمیکرد و ظرفیت آن چهار نفر بود. گویا این دو اتومبیل خریداری شده یکی در میانه راه به علت نقص فنی و مشکلات حمل آن برای همیشه میماند و دیگری در هنگام ترور نافرجام محمدعلی شاه (که در دوشان تپه برای دیدن باغوحش میرود) با نارنجک منفجر میشود و در پایان بدون اینکه این اتفاق خسارت جانی بهدنبال داشته باشد محمدعلی شاه با کالسکه به دربار برمیگردد. بعد از مظفرالدین شاه احمدشاه قاجار دومین شاه ایران است که اتومبیلی خریداری میکند و سومین شاه ایران است که سوارشدن بر آن را تجربه کرده است.
نقل است که ناصرالملک که مدتها در انگلستان و فرانسه زندگی کرده بود هنگام انتصاب به مقام نیابت سلطنت برای احمدشاه خردسال یک دستگاه اتومبیل را به هزینه دولت ایران از اروپا خریداری کرد. این اتومبیلها راهی تهران شدند و مورد استفاده دربار قرار میگرفتند. به غیر از دربار قاجار، سیاحان اروپایی نیز اولین اتومبیلها را وارد ایران کردند ولی بعدها نیز در میان سیاستمداران و ملاکان بزرگ و تجار سرشناس به خصوص تجار بوشهری همچون: حاج امینالتجار و معین التجار بوشهری و دیگر تجار یزدی، شیرازی و کرمانی خرید اتومبیل باب شد و به نوعی نشانه اشرافیت و چشم و همچشمی تجار از هم بود.
از سال ۱۲۸۹ و پس از گذشت چهار سال از صدور فرمان مشروطیت، قانون مالیات شهری بر وسایل نقلیه از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و دولت اجازه یافت از هر اتومبیل ماهانه پنج تومان مالیات دریافت کند این هزینه آنقدر زیاد بود که تنها مرفهین جامعه از عهده آن برمیآمدند. همچنین مالیاتهایی برای گاریهای اسبی، صاحبان اسب، الاغ، شتر و دوچرخه وضع شد. طبق این قانون چنانچه اتومبیلی از خارج تهران وارد میشد صاحبش ملزم به پرداخت یک تومان مالیات و عوارض بود.وسایل نقلیه مخصوص دربار، ماموران سیاسی دولت و کارکنان نظامی و سیاسی دولتهای خارجی، ارتش، بهداری و بلدیه از پرداخت مالیات معاف شدند. اتومبیل در ابتدا نتوانست در بین مردم به محبوبیت برسد، زیرا وضعیت راهها بهگونهای نبود که بتوان در آن با اتومبیل تردد کرد. نیاز به راهها سبب شد تا روسها در سال ۱۲۸۵ ه.ش جاده جلفا-تبریز را احداث کنند. سپس در سال ۱۲۸۸ جاده انزلی-رشت-قزوین ساخته شد.
مردم چگونه با این وسیله کنار آمدند؟
مثل هر وسیله ی که از فرنگ می آمد، مدتی طول کشید تا مردم با اتومبیل کنار بیایند. آنها هر روز برای تماشای این چهار چرخ عجیب به میدان مشق (باغ ملی کنونی) می رفتند و عناوینی همچون خر دجال، گردونه بخار، گردونه فرنگی و ارابه شیطان به آن داده بودند. آنها اعتقاد داشتند که سر و صدای مهیب اتومبیل به هنگام روشن شدن، مسافران را راهی جهنم می کند.
ویژگی های خودروهای نخستین
در بدو ورود اتومبیل ها به ایران خبری از دینام و باطری در آنها نبود و باید با هندل روشنشان می کردند. این خودروها فاقد بوق برقی بودند و چراغ آنها نیز با کبریت روشن می شد. هیچگونه سیستم گرمایشی و سرمایشی در آنها تعبیه نشده بود و در زمستان و تابستان دردسرهایی برای مسافرانشان به وجود می آوردند.
در آن زمان جاده ی آسفالته ای وجود نداشت و کوچه ها نیز به قدری تنگ و باریک بودند که جان راننده را به لب می آوردند تا از آنها عبور کند. قیمت هر اتومبیل بسته به نوع و مارک آن بین 300 تا 350 تومان بود که یک پنجم آن را به عنوان پیش قسط دریافت می کردند و خریدار بقیه اقساط را در دراز مدت پرداخت می کرد.
گران ترین اتومبیل های نخستین گراهام پیچ بود که 2500 تومان قیمت داشت و همراه آن مقدار زیادی لوازم یدکی دو حلقه زاپاس، یک جعبه آچار، یک تلمبه باد و یک چراغ سیار نیز عرضه می شد. جوایزی مانند ساعت مچی یا بغلی، فندک و کت چرمی و قوطی سیگار و تسبیح و جاکلیدی برای خریداران در نظر گرفته شده بود که در میان آنها کت چرمی یا بارانی بود از همه محبوب تر بود چرا که رانندگان با پوشیدن این کت های چرمی یا بارانی ها و گذاشتن کلاه های خلبانی بر سر و زدن عینک های دودی، خودشان را شبیه به خلبان ها می کردند و به دیگران فخر می فروختند.
کالسکه آتشی =)))